Van weibewijs naar rijbewijs?

Deze column verscheen in juni 2022 in de regiobladen van Agrio.

Koeien hebben mogelijk een ‘weibewijs’ nodig om nog in de wei te mogen grazen. De discussie over de natuurvergunningplicht voor beweiden (en bemesten) laait regelmatig opnieuw op door nieuwe rechtspraak. Als het uitgangspunt is dat AERIUS-berekeningen voor activiteiten geen toename van stikstof op stikstofgevoelige Natura 2000 mogen laten zien, dan is het vanuit juridisch perspectief te begrijpen dat dit uitgangspunt ook voor beweiden geldt. Maar de rechtspraak raakt op deze manier wel steeds verder los van de praktijk. Want het staat niet ter discussie dat een koe in de wei minder ammoniakemissie veroorzaakt dan een koe in de stal. Maar dan komen er vanuit de rechtspraak de nodige ‘mitsen en maren’. Want stond die koe ‘altijd’ al in de wei? Dat betekent: vanaf de Europese referentiedatum, die kan teruggaan tot 10 juni 1994…? En werd die wei altijd al als grasland gebruikt, of werd die eerder misschien als akkerland gebruikt? En was het grondareaal bij de veehouderij altijd al even groot of is dat in de loop der tijd veranderd? Een koe mag dus niet zomaar ineens op een ander stuk grond gaan grazen als je het zo leest. Er is eerst bewijs nodig dat op dat stuk grond altijd al mest terecht kwam. Maar de gronden bij een veehouderij wisselen nogal eens. De voorgaande dingen bewijzen is dus nogal problematisch. En als je daarbij bedenkt dat de bewaarplicht van de gecombineerde opgave – voor zover daaruit al informatie zou zijn af te leiden – van destijds ruimschoots is verstreken, de RVO deze stukken veelal ook niet meer heeft én de RVO deze stukken niet aan nieuwe eigenaren geeft, dan wordt dat bewijs simpelweg onmogelijk. Kan de koe dan straks zonder ‘weibewijs’ niet meer de wei in, ook al zorgt de koe in de wei voor minder ammoniakemissie dan in de stal?

Je zou je bijna afvragen of iedere automobilist in de toekomst misschien ook een ‘rijbewijs’ moet hebben om stikstof op Natura 2000 te mogen veroorzaken voor autorijden. Als je op 10 juni 1994 nog geen auto had, wordt dat wel problematisch voor het bewijs. Dat auto’s in de tussentijd schoner zijn geworden, zou volgens de huidige rechtspraak niet van belang zijn. Want dat het bemesten in de loop der jaren door strengere wetgeving minder is geworden, betekent volgens de rechtspraak ook niet dat dat nu automatisch zonder ‘bewijs’ (natuurvergunning) mag. Dat automobilisten op Nederlandse snelwegen al minder hard zijn gaan rijden vanwege de stikstofproblematiek mag ook niet baten. Het effect daarvan is namelijk onvoldoende precies vast te stellen. Dat het rekenprogramma AERIUS op zichzelf al een foutmarge heeft van 50-100% en stikstofdepositie maar tot korte afstand van de bron meetbaar c.q. herleidbaar is, daar lijkt de overheid zich niet om te bekommeren…

Franca Damen, advocaat Damen Legal